Yüzüklerin Efendisi Telif Hakları Ne Durumda? Orta Dünya Telif Hakkı Kimde?

Geçtiğimiz günlerde yeni Yüzüklerin Efendisi filmleri geleceğinin haberini aldık. Peki, Yüzüklerin Efendisi telif hakları ne durumda? Orta Dünya telif hakkı kimde? Bu haklar yeni filmleri nasıl etkileyecek?

Yüzüklerin Efendisi Telif Hakları Ne Durumda? (Orta Dünya Telif Hakkı Kimde?)

Orta Dünya telif haklarının karmaşıklaşması, J.R.R. Tolkien’in vergi borcu sebebiyle 1969’ta bazı haklarını United Artists’e satmasıyla başlıyor.

Böylece telif hakları ikiye bölünüyor. Bir tarafta Tolkien’in tüm kitapları ve onlarla ilgili basım ve TV yayını haklarını saklayan Tolkien Estate tarafı. Diğer taraftaysa yalnızca Yüzüklerin Efendisi ve Hobbit’in film, oyun ve ürün haklarına sahip United Artists tarafı.

Tolkien Estate tarafı, uzun yıllar başında Christopher Tolkien’in olduğu ve kitapların basımı dışında başka bir lisans vermeyen taraf. Sahip oldukları TV lisansı ise 2017 yılından itibaren Amazon Stüdyoları’na veriliyor ve böylece Güç Yüzükleri dizisi 2022 yılı itibariyle yayınlanmaya başlıyor. Bu taraf oldukça sade ve anlaşılır.

Diğer tarafta ise işler biraz daha hareketli. Yüzüklerin Efendisi ve Hobbit’in film, oyun ve ürün haklarını almış olan United Artists, bunu 1976’da Saul Zaentz firmasına satıyor ve onlar da Tolkien Enterprises’ı kuruyorlar.

Uzun metrajlı ilk animasyon filmi 1977 yılında Rankin/Bass’ten Hobbit için geliyor. 1978’de ise Ralph Bakshi’nin Yüzüklerin Efendisi animasyonuyla devam ediyor. Tekrar 1980’de ise Rankin/Bass Kralın Dönüşü animasyonunu yaparak animasyon filmlerini tamamlıyor.

1997 yılına geldiğimizde Yüzüklerin Efendisi ve Hobbit filmleri Miramax’a opsiyonlanıyor. Peter Jackson yıllardır durgun olan suları tekrar hareketlendiriyor ve 1998 yılında New Line Cinema bu opsiyonlanmayı Miramax’ten satın alıyor.

Böylece Orta Dünya sinemada ve oyun sektöründe 2001 ile 2007 arasında altın çağlarını yaşıyor. Oscar ödülleri rekortmeni Yüzüklerin Efendisi üçlemesi tüm dünyayı kasıp kavuruyor. Diğer tarafta ise EA Games filmin oyunlarını yaparak, aralarında The Battle for Middle-earth serisinin de olduğu bir efsaneyi oyun piyasasına sürüyor. Turbine ise Yüzüklerin Efendisi kitaplarının hayranlarına neredeyse tüm Orta Dünya’yı gezebilecekleri açık dünya bir MMORPG olan The Lord of the Rings Online’ı, yani LOTRO’yu sunuyor.

2009 yılına gelindiğinde Warner Bros Games, EA’in oyun lisansını devralıyor ve büyük oranda mobil oyunlara öncelik veriyor. Bu süreçte The War in North ve Middle-earth serisi gibi önemli oyunlar çıksa da Warner Bros oyun açısından zayıf kalıyor.

2010’da Tolkien Enterprises isim değiştirerek Middle-earth Enterprises ismini alıyor. 2012-2014 yılları arası New Line Cinema, MGM ve Warner Bros Hobbit üçlemesini beyaz perdeye taşıyor, ancak filmler gişede başarılı olsa da Yüzüklerin Efendisi üçlemesi kadar seyirciden olumlu notlar almıyor. Böylece, Orta Dünya tekrar durgunluk dönemine giriyor.

2022 yılına geldiğimizdeyse Güç Yüzükleri dizisinin popülaritesinden faydalanmak isteyen Saul Zaentz firması Middle-earth Enterprises’ı ve Yüzüklerin Efendisi telif haklarını satmak istediğini söylüyor. Geçtiğimiz Ağustos ayında alıcı olarak çıkan Embracer Group 780 milyon dolara aralarında Middle-earth Enterprices’ın da bulunduğu 8 ayrı alım yaptığını söylüyor. Tek başına Middle-earth Enterprises’a tam olarak ne kadar verdiği bilinmese de, bu miktarın yaklaşık 400-500 milyon dolar olduğu tahmin ediliyor. Ki böyle devasa bir evren için kelepir denebilecek bir meblağ bu.

Yüzüklerin Efendisi telif haklarını da açıkladığıma göre, geldiğimiz noktada Orta Dünya’nın 5 yıllık gelecek planlarında neler olduğunu da söyleyeyim.

Öncelikle Güç Yüzükleri dizisinin 2. sezonunun çekimleri devam ediyor ve yaklaşık 1 yıl içerisinde 2. sezonun yayınlanması bekleniyor. Dizinin 5 sezonu ve gelecek spin-off’ları planlandı. 3. sezon onayı da yakın zamanda duyurulacak.

Oyun dünyasına bakacak olursak, 2 yıl içerisinde toplam 5 tane Yüzüklerin Efendisi oyunu çıkacak. Bunlar, Daedalic Entertainment’ın Gollum oyunu, Epic Games’in Return to Moria oyunu, EA’in Heroes of Middle-earth adlı mobil oyunu ve Weta’nın Take-Two ile yaptığı, ismi ve platformu belli olmayan oyunu. 5. oyunun ise ne ismi ne de yapımcısı henüz açıklandı. Embracer Group’un da kendi yapacağı oyunlar olacağı düşünülüyor, ancak bunlarla ilgili henüz hiçbir şey duyurulmadı.

Tekrar filmlere baktığımızdaysa, yeni duyurulan anlaşma ile 3. Çağ’da geçecek çok sayıda filmin gelmesi bekleniyor ancak şu an için bunlardan yalnızca önümüzdeki yıl Nisan ayında çıkacak olan The War of the Rohirrim belli sadece.

Yeni filmler eğer ek bir anlaşma yapılmazsa yalnızca Yüzüklerin Efendisi ve Hobbit kitaplarında geçen hikayelerden yapılabilir. Yani Silmarillion’dan ya da diğer Orta Dünya kitaplarından hikayeleri işleyemez.

Yeni filmlerde anlatılacak hikayeler Yüzüklerin Efendisi telif hakları sebebiyle 3. Çağ’da olmak ve Yüzüklerin Efendisi ile Hobbit kitaplarında geçmek zorunda. Bu kesin bilgi.

Endişelenmeli mi yoksa heyecanlanmalı mıyız sorusuna gelecek olursam. Her zamanki tavsiyem şudur, temkinli bir şekilde, beklentiyi çok yükseltmeden heyecan duymakta fayda var.

Yüzüklerin Efendisi ve Orta Dünya sohbetleri için Discord kanalımıza davetlisiniz: https://discord.gg/ortadunya