Lembas (Elf Yol Ekmeği)

7 Temmuz 2022

“Bir seferde az yiyin, ve sadece gerektiğinde; çünkü bunlar, diğer her şey başarısız olduğunda size hizmet etmeleri için verildi. Kekler günlerce tatlığını koruyacaktır, eğer size verdiğimiz gibi yapraklarına sarılı şekilde dururlarsa. Bunlardan bir tanesi, bir gezgini uzun ve yorucu bir gün boyunca ayakta tutabilir; bu gezgin Minas Tirith’in uzun insanlarından birisi olsa bile.”

-Yüzük Kardeşliği, “Lorien’e Veda”

Lembas, ya da ortak dildeki diğer isimleriyle Elf ekmeği yahut yol-ekmeği, Elfler tarafından yapılan özel bir yiyecekti.

İçindekiler

Lembas’ın Tarihçesi

Lembas’ın kökeni ve yapılışı yalnızca Pengolodh tarafından yazılan Lembas Hakkında (The Peoples of Middle-earth kitabının, 15. bölümü) isimli metinden bilinmektedir. Lembas, ilk kez Aman’da yetişen özel bir mısır ile Yavanna tarafından yapılmış, Orome tarafından da Büyük Yolculuk sırasında Elflere verilmiştir. Bundan dolayı, Lembas’ı yalnızca kadınların yapması bir Elf geleneği haline gelmiş ve Lembas’ın tarifini bilen bu kadınlara da Yavannildi denmiştir. Ayrıca, gelenek sadece bir Elf Kraliçesinin Lembas’ı bulundurmasını ve dağıtmasını da kapsıyordu; bu nedenle de ona Massánië (leydi, ekmek veren) veya Besain (Massánië’in Sindarin versiyonudur ve aynı anlama gelir) deniyordu.

Sadece nadir durumlarda Elf olmayanlara verilirdi; çünkü Lembas’ın onları ölümlü olmalarına karşı temkinli hale getireceğine ve Elfler arasında yaşamak isteyeceklerine inanınılırdı.

Lembas’ın üretildiği mısır, olgunlaşmak için çok az güneş ışığına ihtiyaç duyar ve her sezonda hasat edilebilmesinin yanında, tekrar hızlıca olgunlaşabilirdi. Yine de, Morgoth‘un kuzeyde yaşadığı zamanlarda o taraflardan gelen rüzgarlara dayanmak zorundaydılar; fakat Eldar, mısırları güneşli açıklıklarda ve korunan topraklarda yetiştirerek, üretimin devam etmesini sağladı. Koçanlar tırpan veya orak yardımı olmadan el ile toplanırken, saplar da topraktan söküldükten sonra örülerek, içerisinde tahılların taşındığı sepetler haline getiriliyorlardı.

Melian, Doriath kraliçesi, Lembas tarifini Yavanna’dan almış olan kraliçelerden bir tanesiydi. Lembas’ı, Túrin‘e vermesi için Beleg‘e vererek büyük bir lütuf göstermişti; çünkü daha önce hiçbir insana Lembas verilmemişti ve ilerleyen zamanlarda da tekrar verilmesi nadir olacaktı. Beleriand sular altında kaldıktan sonra, Lembas tarifi de Galadriel‘e ve diğer elflere geçmiş oldu.

Gemiler Turgon‘un emri üzerine batıya gönderildiğinde, denizciler gemide Lembas ile dolu bir çanta taşıyorlardı. Kazadan kurtulmayı başaran Voronwë, Gondolin’e olan yolculukları boyunca bu Lembasları Tuor ile paylaşmıştı.

Galadhrim (Lothlórien‘de yaşayan Elfler), Lothlórien’de büyük bir Lembas stoğu bulundururdu. Galadriel, bu stoğun bir kısmını ayrılmalarının üzerine Yüzük Kardeşliği’ne vermiş, Frodo Baggins ve Samwise Gamgee Mordor’a olan yolculukları boyunca büyük ölçüde bu Lembaslar ile yaşamlarını sürdürmüşlerdir.

Galadriel’in batıya olan göçü ve Arwen‘in ölüşünden sonra, Lembas üretimi Orta Dünya’da son bulmuş ve bu gelenek tamamen kaybolmuştur.

Tanımı

Kekler çok besleyiciydi ve eğer Mallorn yapraklarına sarılı şekilde kalırlarsa, aylarca tazeliklerini koruyabilirlerdi. Dış kısmında kahverengimsi bir renge sahipken, iç kısımlarında ise krem rengi tonlar daha yoğundu.

Gimli‘ye göre, Cram’e benziyordu (Dale’de yaşayan insanlar ve göl halkı tarafından yapılan bisküvi benzeri bir yiyecek); fakat Lothlórienli bir Elf, insanların yaptığı herhangi bir yiyeceğin Lembas kadar hoş ve güçlendirici olamayacağını söylemişti.

Tıpkı Elflerin diğer ürünleri gibi, Lembas da kötücül varlıklara karşı duyarlı ve saldırgandı; Gollum açıkça yemeyi reddetmişti. Frodo, Mordor’da Orklar tarafından yakalandığında, Orklar, Lembas’ın görünümünden, Gollum’un ettiğinden bile daha fazla nefret etmişlerdi.

Etimolojisi

Lembas kelimesi, Sindarindir ve Eski Sindarinde “yolculuk-ekmeği” anlamına gelen lenn-mbass kelimesinden türemiştir. Bu terimin kabaca bir çevirisi olarak genellikle “Yol ekmeği” olarak da adlandırılırdı. Bu kelime, İlkel Elfçede “evden ayrılırken alınan ekmek (uzun bir yolculuk için)” anlamına gelen, Quenyada karşılığı lerembas olan, le(n)dembassē kelimesinden gelmektedir. Ancak, Quenyada Lembas için kullanılan asıl terim, “yaşam-ekmeği” anlamına gelen coimas‘tır.

Lembas’ın Esin Kaynağı

Lembas, Eucharist (Hristiyanlık’ta kutsal ekmek) ile karşılaştırılmıştır ve hatta Yüzüklerin Efendisi’ndeki en açık Hristiyanlık sembolü olduğu söylenmişlerdir. Sonralarda, Tolkien’ın bizzat kendisi de Lembas’ın, kendisinin Katolik bir yazar olduğu çıkarımının yapılmasını sağlayacak birkaç detaydan birisi olduğundan bahsetmiş ve Lembas’ın dini önemini, Forrest J. Ackerman’a verdiği cevapta kabul etmiştir.

Uyarlamalardaki Betimleme ve Tasvirler

“Lembas, Elf yol-ekmeği. Küçük bir ısırık, yetişkin bir erkeğin midesini doldurmak için yeterlidir.”

–Legolas, Yüzüklerin Efendisi: Yüzük Kardeşliği, “Lorien’e Veda” (film sahnesi)

Eğer Orta Dünya hayranıysanız, bizi Twitter, Instagram ve Facebook üzerinden takip etmeyi unutmayın!

The Rings of Power (Güç Yüzükleri) dizisiyle ilgili son haberleri takip etmek için portalımıza, Orta Dünya ile ilgili tartışmalara katılmak için de forumumuza mutlaka bir göz atın.

YouTube ve Twitch kanallarımıza da bekleriz.